In deze rubriek houdt Nico Rookmaker, Coördinator van onze Kruidentuinlieden, u op de hoogte van wat er zoal in onze Kruidentuin te beleven valt.
Vandaag waren we weer met een grote groep in de tuin aan het werk, waardoor we weer veel konden doen. We hadden vandaag ook veel bezoekers in de tuin, waaronder een groep dames van zekere leeftijd die eigenlijk voor de tentoonstelling De heksen van de Ruiten Aa waren gekomen. Een van de dames vertelde ons dat ze tijdens haar opleiding aan de kunstacademie absint gedronken heeft om zo dezelfde inspiratie op te doen zoals Vincent van Gogh die ook moet hebben gehad.
We hebben een hele fijne tuinochtend achter de rug. Na het wieden en harken zag de tuin er weer opgeruimd uit. Dit voorjaar kwam door het koude en natte weer erg laat op gang, maar er wordt voor de komende dagen warmer weer voorspeld zodat de planten de komende tijd hard zullen groeien en hun achterstand in zullen halen. Hoewel sommige kruiden al meerdere jaren in de tuin staan hebben die tot nu toe (nog) niet gebloeid. Zo ook de bergvenkel (Meum athamanticum).
Binnen wordt er al een aantal dagen volop gewerkt aan de inrichting van de tentoonstelling De heksen van de Ruiten Aa die het komende weekend van start zal gaan. Het is een tentoonstelling over de heksenprocessen in Westerwolde die aan het eind van de 16e eeuw in de Burcht van Wedde werden uitgevoerd. Het martelen met duivelsdrek was een onderdeel van deze processen.
Vandaag hebben we het tuinseizoen eindelijk weer kunnen aftrappen. En dat nog wel met een hele grote groep vrijwilligers. We waren vandaag maar liefst met z'n negenen, en dat dat geen overbodige luxe is bleek wel. Er was veel te wieden.
Vandaag was het de laatste dag van het jaar dat de tuingroep in de kruidentuin aan het werk is geweest. Een aantal van de planten staat in potten die we voor de winter, omdat ze vorstgevoelig zijn, binnenzetten. Onder andere de citroenverbena (Aloysia triphylla).
En zo is het alweer oktober en is het vandaag de één na laatste tuindag van 2022. Vandaag waren we in tegenstelling tot vorige keer met een grote groep en hadden we alle vakken snel schoon. Een bezoeker was vandaag geïnteresseerd in een specifieke plant: het brandkruid (Phlomis russeliana). Deze plant is voor de tuin een beetje speciaal want het is een van de laatste planten die Allie Eenjes (1937-2019) in de tuin heeft geplant. Allie was de 'grondlegger' van deze tuin, maar was ook op allerlei andere manieren zeer belangrijk voor Klooster Ter Apel.
Veel kruiden verkleuren in deze tijd van het jaar van groen via geel en oranje naar bruin en vertonen daarmee het hele spectrum van de bekende herfstkleuren. Zo niet de heiligenbloem (Santolina chamaecyparissus); die heeft het hele jaar door (dus ook in de winter) dezelfde mat groengrijze kleur.
Na de lange periode van hitte en droogte was het vandaag eindelijk weer eens een aangename dag om in de tuin aan het werk te gaan. De indigostruik (Indigofera heterantha) staat in een zandstenen bak en hoewel het een plant is die goed tegen droogte kan, is het de afgelopen weken, ondanks regelmatig
watergeven, bijna verdroogd.
Met een klein groepje hebben we ons vandaag vooral gericht op het afknippen en weghalen van afgestorven stengels en bladeren. De tuin is hier en daar op zijn retour maar is nog steeds erg mooi. Zo staat de venkel nog in volle glorie te 'shinen'.
Het is vakantietijd waardoor de tuingroep vandaag niet zo groot was, maar er was gelukkig ook niet heel veel onkruid om te wieden. De vier hoeken van de tuin worden door de beregening niet bereikt waardoor het daar nu erg droog is. Daarom hebben we op die plekken droogteminnende kruiden geplant. Zoals bijvoorbeeld de Gezegende distel (Cnicus benedictus).
De tuin heeft gelukkig niet al te veel geleden van de extreem hete dagen die we de afgelopen week hebben gehad. Vandaag is het gelukkig alweer aangenaam tuinweer en er bloeit veel. Sommige planten doen dat uitbundig terwijl andere wat bescheidener zijn.
Het Klein kaasjeskruid (Malva neglecta) is een van de minst opvallende planten in de tuin. Het bloeit op dit moment met kleine zachtroze bloemetjes.
Ondanks de stikstof-, energie-, Oekraïene-, vluchtelingen-, woning- en wat voor crisis nog meer, zijn we vandaag toch maar weer gewoon aan het wieden en harken geslagen want wij kunnen er vandaag toch ook niks meer aan veranderen. Het was gelukkig wel een hele mooie zomerse dag en de regen van de afgelopen dagen was zeer welkom en is door de tuin in dankbaarheid aanvaard. Sommige planten kunnen overigens behoorlijk veel droogte verdragen. Zoals bijvoorbeeld de kattendoorn (Ononis spinosa).
De Nederlandse naam van de kruiden in onze tuin verraden meestal niet waarvoor ze aangewend kunnen worden. Je zou niet zeggen dat de Rode zonnehoed, Malrove of Acanthus een geneeskrachtige werking zouden hebben. Stinkend nieskruid, Braakwortel spirea en Wondklaver daarentegen zijn namen die wel direct duidelijkheid geven over de toepassing die zij hadden in de volksgeneeskunde.
De Wondklaver (Anthyllis vulneraria) bloeit op dit moment heel mooi met gele bloemen.
Vandaag waren we met een grote groep in de tuin aan het werk, waardoor we alle vakken al snel onkruidvrij hadden. Ook konden we weer veel bezoekers begroeten en die zagen dat er in de tuin nu veel in bloei staat. Zoals bijvoorbeeld de Echte Salie (Salvia officinalis). Salie is misschien wel het meest aansprekende voorbeeld van een plant die in geen enkele kruidentuin zou mogen ontbreken.
Het was vandaag een relatief hectische dag in de tuin. Er was niet alleen veel te doen: wieden, harken en planten, er waren ook veel bezoekers die we graag te woord stonden. En we hebben de eerste rupsen van de buxusmot in de buxushaag gevonden. Het wordt weer een uitdaging om de schade die deze rupsen aan kunnen richten in de hand te houden. Een van de planten die we vandaag hebben geplant is de Gevlekte Aronskelk (Arum maculátum). We hadden er al wel een staan maar die had niet de duidelijke typische roodbruine vlekken op de bladeren.
Vorig jaar hebben we van Gerda Vuurboom een hele mooie oude Bentheimer zandstenen trog gekregen. Het is tegen de muur van de oostelijke kruisgang geplaatst en vandaag is het gevuld met zand en grind en heb ik er drie verschillende planten in gepoot die het goed zouden moeten doen op deze plek. De steenanjer (Dianthus deltoides), huislook (Sempervivum tectorum) en de edelweiss (Leontopodium alpinum). De edelweiss is nieuw in onze tuin en is een plant die tot de verbeelding spreekt.
Vandaag leek het dan toch voorjaar te worden. Beschut door de muren van het Klooster was het aangenaam vertoeven in de kruidentuin. Sommige kruiden hebben de neiging om buiten de perken te treden. We moeten deze dan tot de orde roepen en planten ze weer terug naar de plaats waar we ze bedoeld hadden. Zo ook, zoals elk jaar, het vingerhoedskruid (Digitalis purpurea).
De wilde gagel (Myrica gale) staat op het punt om te gaan bloeien. Wilde gagel is een kleine aromatisch geurende struik die van nature voorkomt in Nederland. De struik wordt maximaal 1,5 meter hoog, bloeit in april en mei en is dan een opvallende verschijning. Gagel is eenslachtig en tweehuizig. Dat wil zeggen dat de mannelijke en vrouwelijke geslachtsorganen niet op dezelfde plant voorkomen. Er bestaan dus zowel mannelijke als vrouwelijke planten van deze soort.
En ja hoor, we mochten dit jaar weer voor het eerst de tuin in! Dit keer, sinds 2 jaar, zowaar zonder enige coronamaatregel. Men lijkt corona inmiddels al haast vergeten terwijl het gek genoeg, wat mij betreft, dichterbij is dan ooit. Veel collega's, familie en bekenden hebben het nu ineens of hebben het nog maar net gehad.
Vandaag was het alweer de laatste tuindag voor 2021. Pas eind maart volgend jaar zullen we weer met wieden en harken beginnen. In deze tijd van het jaar oogsten we de zaden van sommige kruiden om ze in stand te kunnen houden. Hoewel Christoffelkruid (Actaea spicata) een vaste plant is heb ik hiervan voor de zekerheid ook maar wat zaden geoogst.
In deze tijd van het jaar is er, door de lagere temperaturen en het korter worden van de dagen, niet zo heel veel onkruid meer om te wieden. Een plant die geen last schijnt te hebben van de herfst is de selderij (Apium graveolens var. secalinum). Het heeft nog steeds fris- en heldergroen blad.
De meeste kruiden zijn nu langzamerhand wel uitgebloeid. Maar toch bloeit er hier en daar nog iets. Bijvoorbeeld de Echte gamander (Teucrium chamaedrys) bloeit al sinds juli met kleine roze bloemetjes. Deze halfheester staat het liefst in kalkhoudende grond op een zonnige, warme plek. Het wordt niet hoger dan 20 à 30 centimeter en heeft kleine gegolfde blaadjes die op eikenblaadjes lijken.
Soms zit ik wel eens met vragen die maar weinig mensen zal bezighouden. Zo vroeg ik mij ooit af wat het verschil is tussen de westerse- en de oosterse karmozijnbes. Ik weet, er zijn belangrijkere zaken in de wereld, maar als je je af en toe niet eens verliest in dit soort schijnbaar triviale zaken word je volgens mij niet erg oud. De oosterse karmozijnbes hadden we al, en nu hebben we sinds dit jaar ook de westerse karmozijnbes in onze kruidentuin staan. Gelukkig blijkt op internet dat er toch nog meer mensen zijn die zich in deze materie hebben verdiept.
Veel kruiden geven een heerlijke geur af als we in de tuin bezig zijn. De venkel ruikt bijvoorbeeld heerlijk anijsachtig en de rozemarijn, die enigszins over het pad hangt, ruikt sterk naar een of ander Italiaans gerecht zodra we erlangs lopen. Ook de tijm (Thymus vulgaris) ruikt heerlijk naar de Middellandse zee.
Door de zomerse zon die vandaag de tuin bescheen gaven sommige kruiden vanwege hun glanzende blad een prachtige schittering af. Zoals de Russische dragon (Artemisia dracunculoides). De Russische dragon is een robuuste bijna struikachtig kruid dat ruim een meter hoog kan worden. Het heeft geen bijzondere bloei of andere in het oog springende kenmerken, maar door zijn dichte groeiwijze, waardoor onkruid geen kans heeft, en omdat slakken er totaal niet van houden, is het volgens mij het makkelijkst te onderhouden kruid in onze kruidentuin.
De zomervakantie is al een tijdje geleden begonnen maar toch waren we vandaag met z'n zessen.
En hoewel het nu nog niet echt de tijd is om je met de kerstdagen bezig te houden moeten we er wel even aan denken als we de Bergthee (Gaultheria procumbens) zien bloeien.
Gelukkig zijn er dit jaar tot nu toe geen extreme weersomstandigheden geweest zoals we die de afgelopen drie jaar hebben gehad. Geen lange, droge, hete periodes en geen enorme wolkbreuken. Ook vandaag blonk uit in gewoon, rustig, gemiddeld Hollands zomerweer: geen echte zon, niet te warm en niet te koud. Hopelijk blijft het weer dit jaar zo gewoontjes want er zijn al voldoende andere zaken waar we ons druk over kunnen maken. Bijvoorbeeld 'wat eten we vanavond?!' Wat dacht je van vis! Want het kruid dat daar heel goed bij past staat nu prachtig te bloeien.
In deze tijd van het jaar bloeit er veel in de tuin. Op de resten van het lavatorium bloeien twee anjersoorten prachtig. De dieprode steenanjer (Dianthus deltoides) en de Kartuizer anjer (Dianthus carthusianorum).
Omdat afgelopen dinsdag het museum, na maanden door corona gedwongen gesloten te zijn geweest, weer openging, was het vandaag voor ons toch ook wel weer even wennen dat er sinds hele lange tijd weer bezoekers in de tuin rondliepen. Er bloeide vandaag overigens weer van alles. O.a. de steenanjer (Dianthus deltoides), de paarse morgenster (Tragopogon porrifolius) en, hoewel het ook wel meibloempje of meiklokje wordt genoemd, bloeide het lelietje-van-dalen (Convallaria majalis) vandaag ook prachtig.
Het was vandaag een perfecte tuindag. Na het koude en natte voorjaar was het vandaag eindelijk weer eens aangenaam ouderwets voorjaarsweer. Op dit moment bloeit er in de kruidentuin onder andere de Salomonszegel (Polygonatum multiflorum), de wede (Isatis tinctoria) en het nagelkruid (Geum urbanum). Nagelkruid, ook wel gewoon nagelkruid of geel nagelkruid genoemd, komt heel algemeen in Nederland voor en wordt in sommige tuinen zelfs als onkruid gezien.
Vandaag zijn we vooral heel druk bezig geweest met het wieden van de vele esdoornzaailingen. Deze zijn afkomstig van de twee grote esdoornbomen die aan weerskanten van de ingang van de kerk staan. De vele duizenden gevleugelde esdoornzaden zijn de afgelopen herfst in de tuin geland en ontkiemen nu massaal. Hoewel het jaar behoorlijk laat op gang kwam door de lange, relatief koude periode in april en begin mei, bloeien nu de planten die normaal gesproken ook in deze tijd van het jaar bloeien. Zoals bijvoorbeeld het lievevrouwebedstro (Galium odoratum, ook wel Asperula odorata genoemd).
Na de regen van afgelopen donderdag ziet de tuin er weer een stuk frisser uit. Nu alles weer langzaam begint uit te lopen duiken sommige planten op onverwachte plekken op. Zoals bijvoorbeeld de bosaardbei (Fragaria vesca) die ineens bij het lavatorium staat te bloeien. Het is waarschijnlijk door de merel, die al enkele jaren in de klimop nestelt, verspreid.
Hoewel het einde van de Coronatunnel gloort is het helaas nog steeds onzeker wanneer we in het museum en de tuin weer bezoekers mogen ontvangen. Ondanks dat hebben we toch ook vandaag weer onze best gedaan de tuin er op z’n mooist (dat wil vooral zeggen: onkruidvrij) uit te laten zien. Er zijn ook een aantal eenjarige kruiden geplant die eerder dit jaar in een kasje zijn opgekweekt. Zoals b.v. Anijs (Pimpinella anisum), Kervel (Anthriscus cerefoliumen) en Fenegriek (Trigonella foenum-graecum).
De meeste planten in de tuin beginnen nu uit hun winterslaap te ontwaken. Sommigen doen dat af en toe op onverwachte plekken. Door hun ondergrondse uitlopers duiken ze tussen de andere planten op, wat eigenlijk niet de bedoeling is. De Wilde Bertram (Achillea ptarmica) doet dat bijvoorbeeld met hele dunne, fragiele uitlopers vlak onder het grondoppervlak. De Roomse Kervel (Myrrhis odorata) daarentegen vormt juist dikke, stugge uitlopers die diep door de grond gaan en slechts met moeite uitgegraven kunnen worden.
Corona of niet, museum gesloten of niet, we gaan gewoon weer in de tuin aan het werk. Tuinieren is immers het beste middel tegen een winterdepressie en coronakilo’s. En hoewel het vannacht behoorlijk heeft gevroren en het vanmorgen daarom nog erg koud was, zijn we er vandaag toch al weer in geslaagd enkele vakken mos- en onkruidvrij te maken.
En de eerste voorzichtige bloeiers zijn ook al weer gesignaleerd.