Kruidentuin Actueel
16.04.2022 Vingerhoedskruid
Vandaag leek het dan toch voorjaar te worden. Beschut door de muren van het Klooster was het aangenaam vertoeven in de kruidentuin. Sommige kruiden hebben de neiging om buiten de perken te treden. We moeten deze dan tot de orde roepen en planten ze weer terug naar de plaats waar we ze bedoeld hadden. Zo ook, zoals elk jaar, het vingerhoedskruid (Digitalis purpurea).
Monster
Vingerhoedskruid is een tweejarige plant die eind juni bloeit met purperen klokvormige bloemen die op vingerhoedjes lijken. Het bijzondere tijdens de bloei is dat terwijl de eerste bloemen al opengaan de bloemstengel door blijft groeien en er zich steeds weer nieuwe bloemen blijven vormen. Hij kan zo wel 2 meter hoog worden.
Soms wordt deze groei echter gestopt doordat er een mutatie in een gen optreedt die ook de symmetrie van de bloem reguleert.1 Hierbij vormt zich dan ook een dubbele (pelorische) topbloem. Dit verschijnsel werd al door Linnaeus in 1746 beschreven. Hij gaf het de naam Peloria, wat in het Grieks 'monster ' betekent omdat deze topbloem er monsterlijk uitzag.
Toepassingen De plant bevat stoffen die worden toegepast bij de behandeling van hartkwalen. Deze hartglycosiden (digitalisglycosiden) hebben invloed op de beweging en het ritme van het hart. Deze eigenschap was bij de Grieken en Romeinen nog niet bekend. Vingerhoedskruid wordt daarom vrijwel niet in Middeleeuwse kruidenboeken genoemd. In de 13de eeuw werd het in een Engels kruidenhandschrift (Meddygon Myddfai) wel voorgeschreven bij de behandeling van zweren en abcessen en Leonhart Fuchs schrijft het in zijn Kreüterbuch uit 1543 voor bij waterzucht en als braak- en purgeermiddel. Wat niet zo verwonderlijk is, want de plant is bijzonder giftig, smaakt vies, scherp en bitter en het ruikt bij wrijven onaangenaam, narcotisch.
Withering
Na een studie van maar liefst 10 jaar was het de Engelse botanicus en scheikundige William Withering (1741-1799) die vingerhoedskruid voor het eerst voorschreef bij hartritmestoornissen. In 1785 publiceerde hij een werk waarin hij zijn onderzoek naar de dosisbepaling beschrijft en de fouten die hij hierbij had gemaakt en hoe hij sommige patiënten jarenlang overgedoseerd had, met ernstige nevenwerkingen en zelfs dood tot gevolg. Maar zijn conclusie was:
"It has a power over the motion of the heart, to a degree yet unobserved in any other medicine, and (...) this power may be converted to salutary ends."2
Dodonaeus Rembertus Dodonaeus schreef in zijn Cruyde boeck uit 1554 over de vingerhoedskruid:
"Vingherhoetcruyt in water oft wijn ghesoden ende ghedroncken verdeylt ende doet sceyden alle grove taye vochticheden, ende midts dyen opent die verstoptheyt van der lever, van der milten ende van den inwendighen leden."
Nico Rookmaker
1 kew.org/.../weird-and-wonderful-foxgloves
2 Wikipedia
» Bekijk de Kruidentuin op de 3D-plattegrond
» Alle blogbijdragen van dit jaar » Breng een bezoek aan het museum
Meer artikelen Kruidentuin ActueelRubriek Nico Rookmaker Coördinator Kruidentuinlieden
Boslaan 3-5, Ter Apel [NL] Tel. +31 [0]599 581370 info@kloosterterapel.nl privacy | cookies | links | contact | mobiel
Boslaan 3-5
Postbus 139
NL-9560 AC Ter Apel
Tel. +31 [0]599 581370
Fax. +31 [0]599 587140
www.kloosterterapel.nl
info@kloosterterapel.nl