Kruidentuin Actueel
11.07.2020 Betonie
Vandaag was het na een aantal lange sombere regendagen gelukkig weer mooi tuinweer. De hele tuin staat vol met indrukwekkende bloeiende planten.
De Stalkaars bijvoorbeeld is op dit moment een erg opvallende verschijning. Iets minder indrukwekkend maar zeker niet minder mooi is de bloeiwijze van de Betonie (Stachys officinalis). De geslachtsnaam 'Stachys' komt van het Grieks en betekent 'aar', of 'speer'. Het verwijst naar de aarvormige bloeiwijze.
Panacee
De lijst met ziekten en kwalen die men vroeger met dit kruid meende te kunnen genezen is heel erg lang; wel 47 volgens Antonius Musa, die lijfarts was van keizer Augustus. Hij noemde Betonie ‘domina omnium herbarum’: ‘meesteres aller kruiden’. De zeventiende-eeuwse botanist Robert Turner telde een kleine 30 kwalen die volgens hem met dit kruid verholpen zouden kunnen worden. In ieder geval veel dus en daarmee is de Betonie een echte Panacee: een medicijn voor alle kwalen. Een oud Italiaans spreekwoord luidt niet voor niets ‘Venda la tonica e compra la betonica’: ‘Verkoop het kleed en koop de Betonie’.
Hevige niesbui In de Medicina Britanica uit 1666 staat de werking van Betonie tegen hoofdpijn beschreven: ‘I have known the most obstinate headaches cured by daily breakfasting for a month or six weeks on a decoction of Betony made with new milk’. Veelal werd een thee van de gedroogde bladeren voorgeschreven maar het werd ook veel toegepast als niespoeder. Het gedroogde blad werd hiervoor tot een heel fijn poeder vermalen dat na opsnuiven tot een hevige niesbui moest leiden. Door het niezen reinigde men het lichaam van kwade een ziekmakende stoffen; zo werd vroeger aangenomen.
Kwade gedachten Veel bronnen melden dat Betonie niet alleen een medicinale toepassing had maar ook werd gebruikt bij het bezweren van allerlei kwade en liederlijke gedachten. Zo noemt de Duitse benedictijnse abdis en mystica Hildegard von Bingen de Betonie ‘ein abwehrmittel gegen Liebeszauber’:
"Wanneer een man of een vrouw door de liefde tot aan het waanzinnige verblind is neemt de bladeren van de plant, steke er een in ieder neusgat, legge er een onder de tong, neme er een in elke hand, legge er een onder iedere voet en kijke de plant strak aan. Dat moet zolang gebeuren tot de bladeren door de lichaamstemperatuur warm worden."
Rembertus Dodonaeus schrijft in zijn Cruyde boeck:
"Betonie in water ghesoden ende ghedroncken, lost die urine ende breeckt den stehen in die nieren, zy suyvert ende reynicht die borst ende die longhene van den fluymen en van die ettere, ende es mits dyen goet den ghenen die wtdrooghen ende die hoesten."
Nico Rookmaker
Bronnen:
Mrs. M. Grieve; A Modern Herbal
Mellie Uyldert; De Taal der Kruiden
Irmgard Müller; Die Pflanzlichen Heilmittel bei Hildegard von Bingen
Nico Vermeulen; Kruidenenyclopedie
Wikipedia
Rembertus Dodonaeus; Cruyde boeck
» Bekijk de Kruidentuin op de 3D-plattegrond
» Alle blogbijdragen van dit jaar » Breng een bezoek aan het museum
Meer artikelen Kruidentuin ActueelRubriek Nico Rookmaker Coördinator Kruidentuinlieden
Boslaan 3-5, Ter Apel [NL] Tel. +31 [0]599 581370 info@kloosterterapel.nl privacy | cookies | links | contact | mobiel
Boslaan 3-5
Postbus 139
NL-9560 AC Ter Apel
Tel. +31 [0]599 581370
Fax. +31 [0]599 587140
www.kloosterterapel.nl
info@kloosterterapel.nl