Kruidentuin Actueel
16.06.2019 Gele Gentiaan
Vandaag was het een beetje bijzondere dag. Want na vele jaren van vertroetelen, bewateren en bemesten bloeide de Gele Gentiaan eindelijk! Het moeizaam uit stoffijn zaad opkweken en daarna de priegelkleine plantjes verspenen, gevolgd door jarenlang in spanning afwachten en de teleurstelling dat er weer geen bloemstengel te zien was zijn we op slag vergeten.
Indrukwekkende bloei
De Gele Gentiaan (Gentiana lutea) heeft een prachtige en indrukwekkende bloei. De ruim 1 meter lange bloemstengel heeft kransen van mooie grote heldergele bloemen.
In de Alpen komt het heel veel voor en wordt het door de boeren op de alpenweiden vooral als onkruid gezien omdat de koeien het vanwege zijn bitterheid niet eten.
De Gele Gentiaan is vermoedelijk vernoemd naar Genthios, de laatste koning van de Illyrische Labeaten (180-68 voor Christus), die de geneeskracht van de plant ontdekt zou hebben. Lutea betekent geel in het Latijn.
Bitter Het is vooral bekend om de, zeer bittere, bitterstoffen uit de gedroogde wortel. Deze worden verwerkt in allerlei (maagversterkende) kruidenbitters en tincturen. Een half uur voor het eten een kruidenbittertje ingenomen zou de eetlust stimuleren. De bitterheid zou de maagzuurproductie en maagdoorbloeding stimuleren en zo helpen de eetlust op te wekken. De eerst gefermenteerde en later gedroogde wortel wordt tegenwoordig veel gebruikt om er likeuren van te maken.
Theriak De Gele Gentiaan was ook een bestanddeel van de zogenaamde Theriak. Theriak was in de westerse wereld gedurende bijna tweeduizend jaar een van de belangrijkste geneesmiddelen. Belangrijke ingrediënten waren, naast de Gele Gentiaan, o.a. de monnikskap en verschillende giftige planten uit de nachtschade-familie als bilzekruid, alruin en wolfskers. De oorsprong van Theriak ligt bij het hof van Mithridates VI, koning van Pontus in Klein-Azië. Deze heerser probeerde immuun te worden voor vergiftiging door de substanties, waardoor hij vreesde vergiftigd te worden, regelmatig in kleine dosis tot zich te nemen. Hij nam elke dag een kleine hoeveelheid Theriak tot zich en verhoogde die hoeveelheid dagelijks om zich op deze manier te immuniseren voor alle mogelijke vormen van vergif (Wikipedia). Door de eeuwen heen veranderde de samentelling van Theriak. In de achttiende en negentiende eeuw werd het recept vereenvoudigd en tot in de twintigste eeuw behoorde het tot het standaardassortiment van de meeste apotheken. In Groningen werd de naam verbasterd tot Drijoakel, waar het gebruikt werd als een zalf tegen zweren.
Rembertus Dodonaeus schreef in zijn Cruijdeboeck uit 1554 over de Gentiaan:
"Die selve wortel met water ghedroncken es seer goet den leversuchtighen ende die cranck ende weeck van maghe sijn ende zy doet die spijse verteeren en in blijven ende es seer goet tot den couden ghebreken der inwendigher leden ghebruyckt."
Nico Rookmaker
» Bekijk de Kruidentuin op de 3D-plattegrond
» Alle blogbijdragen van dit jaar » Breng een bezoek aan het museum
Meer artikelen Kruidentuin ActueelRubriek Nico Rookmaker Coördinator Kruidentuinlieden
Boslaan 3-5, Ter Apel [NL] Tel. +31 [0]599 581370 info@kloosterterapel.nl privacy | cookies | links | contact | mobiel
Boslaan 3-5
Postbus 139
NL-9560 AC Ter Apel
Tel. +31 [0]599 581370
Fax. +31 [0]599 587140
www.kloosterterapel.nl
info@kloosterterapel.nl