Kruidentuin Actueel
10.09.2022 Indigo
Na de lange periode van hitte en droogte was het vandaag eindelijk weer eens een aangename dag om in de tuin aan het werk te gaan.
Indigofera heterantha De indigostruik (Indigofera heterantha) staat in een zandstenen bak en hoewel het een plant is die goed tegen droogte kan, is het de afgelopen weken, ondanks regelmatig watergeven, bijna verdroogd. De indigostruik is een vlinderbloemige heester die ruim 2 meter hoog kan worden. Het bloeit van juni tot en met augustus met kleine trosjes violet roze bloemen. Daarna vormen ze kleine peulen.
Kleurstof Indigo is afkomstig is van het Latijnse indicum: het Indische blauw, fera komt van ferre: dragen of voortbrengen. Vele eeuwen voor het begin van onze jaartelling werd de indigostruik al toegepast om er een blauwe kleurstof uit te halen. Het is oorspronkelijk afkomstig uit de Himalaya van waaruit hij werd verspreid over grote delen van Zuid-Azië, waar het voor commerciële doeleinden geteeld werd en sinds de middeleeuwen naar Europa werd geëxporteerd. Door de goede eigenschappen van de kleurstof had men in Europa veel geld over voor de import ervan. Tegen het einde van de 16de eeuw kwam er steeds meer indigo beschikbaar en dreigde het de blauwe kleurstof uit wede (Isatis tinctora) te verdringen. De verkoop van indigo naar Europese landen werd daarom gedurende enkele tientallen jaren door de wedeindustrie verboden.
Proces Het pigment indican wordt uit de plant vrijgemaakt, door de bladeren en de takken fijn te maken en te mengen met water. Deze oplossing moet een halve dag staan en door schepraden zoveel mogelijk met de lucht in aanraking gebracht. Het mengsel is aanvankelijk kleurloos, maar onder invloed van zuurstof uit de lucht en gistcellen wordt het kleurloze indican door fermentatie omgezet in de blauwe kleurstof indigotine (indigokarmijn). Deze kleurstof is in water onoplosbaar en bezinkt. Daarna volgen nog een aantal bewerkingen zoals zuiveren, drogen en vermalen. Het bezinksel wordt tenslotte in elkaar geperst en komt zo in de handel.
Verven Het verven van de textiel werd vroeger gedaan in zogenaamde 'urinekuipen'. Voor de hechting aan het textiel is een loog nodig. Hiervoor werd destijds vaak urine gebruikt. Tijdens het drogen zorgt de inwerking van zuurstof ervoor dat de stof eerst groen, en geleidelijk aan een steeds diepere blauwe kleur krijgt. Vroeger werd het inweekproces op zaterdagmiddag ingezet. Men liet het geheel tot maandagochtend intrekken en hing alle stoffen vervolgens te drogen. Daardoor hadden de ververs 'verplicht' vrij op maandag. Hier komt de uitdrukking "blauwe maandag" vandaan.
Synthetisch Het commerciële gebruik van de indigostruik werd in de negentiende eeuw beëindigd, toen William Perkin in 1856 de kleurstof kon synthetiseren. Vrij snel daarna begonnen fabrieken in Duitsland een indigo te fabriceren, dat stabieler was dan dat uit de plant.
Nico Rookmaker
Bronnen:
nl.wikipedia.org
Kruidenencyclopedie, Nico Vermeulen
botaniewebsite.nl
» Alle blogbijdragen van dit jaar » Breng een bezoek aan het museum
Meer artikelen Kruidentuin ActueelRubriek Nico Rookmaker Coördinator Kruidentuinlieden
Boslaan 3-5, Ter Apel [NL] Tel. +31 [0]599 581370 info@kloosterterapel.nl privacy | cookies | links | contact | mobiel
Boslaan 3-5
Postbus 139
NL-9560 AC Ter Apel
Tel. +31 [0]599 581370
Fax. +31 [0]599 587140
www.kloosterterapel.nl
info@kloosterterapel.nl