Kruidentuin Actueel

» Voorpagina » Archief Terug naar archief

22.10.2016 Mannetjesvaren

Op de laatste tuindag van 2016 hebben we het laatste dode blad weggehaald en voor de laatste keer de paden aangeharkt. We laten de tuin nu met rust en beginnen volgend voorjaar weer vol goede moed. De tuin is volop in de herfststemming. Met name de Mannetjesvaren (Dryopteris filix-mas) heeft al prachtige herfstkleuren. Dryopteris komt van het Griekse drys of dryos (eik) en pteris (varen), waarmee bedoeld wordt een varen die op een eik kan groeien. Filix-mas betekent "mannelijke varen".

Mannetjesvaren is een varen uit de niervaren familie. Niervarens zijn te herkenen aan de sporen hoopjes aan de onderkant van de bladeren die zijn afgedekt met een niervormig dekvlies. Er bestaat overigens ook een varen met de naam Wijfjesvaren. De twee soorten lijken erg op elkaar maar behoren toch tot 2 verschillende families. De Mannetjesvaren komt algemeen in Nederland voor en groei op beschaduwde plaatsen in bossen en langs muren. De geveerde bladeren kunnen ruim 1 meter lang worden.

Voor medicinale doeleinden werd uit de vers geoogste wortelstok een extract gemaakt. Dit was een zeer probaat middel tegen lintwormen en andere ongemakken. Dit verklaart de Duitse naam: Wurmfarn. De juiste dosering is echter cruciaal. Mannetjesvaren bevat voor de mens namelijk zeer veel giftige stoffen. In de volksgeneeskunde werd het gebruikt om allerlei ongedierte uit huis te verdrijven. Met de rook van de Mannetjesvaren zouden slangen uit huis verjaagd kunnen worden en bladeren onder het bedstro en tussen de kleren gedaan zou wandluizen en motten verdrijven. Varkens zouden vet worden van het eten van de wortels en wonden werden met een afkooksel van de bladeren behandeld.

Rembertus Dodonaeus schreef in 1554 in zijn Cruyde boeck:

" Die wortel van Varen manneken ontrent een loot* swaer met Meede* ghedroncken doodet ende iaecht af die breede wormen. Die selve in wijn ghesoden, es seer bequaem den ghenen die een verherde gheswollen oft verstopte milte hebben."

Omdat we het tuinseizoen afsluiten nog even een korte terugblik op het afgelopen kruidentuinjaar; Qua weer was het een uitzonderlijk nat jaar. De slakken vierden feest in de tuin en hebben de nodige schade aangericht. Vooral de herfsttijloos (Colchicum autumnale) bleek voor deze weekdieren een delicatesse.

In het tijdschrift Roots verscheen dit jaar een artikel over de tuin en ook in het boek 'De rijke wereld van kloosterkruiden' van Tini Brugge werd een hoofdstuk aan de tuin gewijd. De tuingroep gaat in het voorjaar van 2017 weer aan de slag en we hopen op een mooi (slakkenloos) tuinjaar.

Nico Rookmaker

*een loot is ca. 15 gram en Mede is honingwater

» Bekijk de Kruidentuin op de 3D-plattegrond

Meer artikelen Kruidentuin ActueelRubriek Nico Rookmaker
Coördinator Kruidentuinlieden

Service

Print deze pagina Stuur een e-mail Terug naar archief