Exposities

» Lopende exposities » Agenda » Archief Terug naar archief

Reflectie

locatie Galerie I & II 3D-plattegrond
datum11.02.2006 - 11.06.2006

ABN AMRO toont in Klooster Ter Apel een keuze uit haar kunstcollectie in de tentoonstelling ‘Reflectie’. Te zien zijn dertig werken uit verschillende disciplines van zeventien kunstenaars: Erik Andriesse, Tim Ayres, Hans van den Ban, Karen Behage, Merijn Bolink, Adam Colton, Fortuyn/O’Brien, Margriet Kemper, Paul Klemann, Juul Kraijer, Barbara Nanning, Ronald Ophuis, David Vandekop (zie foto: Gevallen engel, 1993), Henk Visch, Leo Vroegindeweij, Reinoud van Vught en Mirjam de Zeeuw.

De ABN AMRO-collectie bevat kunst van na de Tweede Wereldoorlog. Er is gewoonlijk veel aandacht voor jong talent, ook voor buitenlandse kunstenaars. Het is voor het eerst sinds de jubileumtentoonstelling ‘Per Saldo’ in Den Bosch (2002) dat een thematentoonstelling met werk uit de ABN AMRO-collectie op een externe locatie wordt gepresenteerd.

Toelichting
door Pietje Tegenbosch

"De schilderijen van Mondriaan zijn als de witte waterlelies waarvan de glibberige stengels in de modderige, zwarte bodem zijn geworteld." Deze prachtige woorden van Frederik van Eeden worden aangehaald door kunstenaar Jan Dibbets als hij beweert dat de schilderijen van Mondriaan voortkomen uit even verheven als troebele gedachten. Volgens Dibbets is daarmee alle bij Mondriaan veronderstelde mystiek in één klap aan de kaak gesteld.

Het werk van Mondriaan vormde een van de pijlers van de tentoonstelling The Spiritual in Art, die in 1987 in het Gemeentemuseum in Den Haag te zien was. En Dibbets, gevraagd om een reactie op de tentoonstelling, waarschuwt in feite voor het gevaar van het op één lijn stellen van aan een kunstenaar toegeschreven opvattingen en zijn werk. The Spiritual in Art was een reizende tentoonstelling die, alvorens in Nederland neer te strijken, verschillende steden in de VS had aangedaan, en alleen al in Los Angeles 200.000 bezoekers had getrokken. De expositie wilde het verband laten zien tussen de opkomst van de abstracte kunst aan het begin van de twintigste eeuw en de hang naar het mystieke in diezelfde periode. Het mysterie van de abstracten, zoals de titel van de tentoonstelling in Nederland luidde, werd mede door de AMRO Bank gesponsord, en bleek ook hier een doorslaand succes.

Twintig jaar later is de relatie tussen kunst en het mystieke of tussen kunst en religie opnieuw bijzonder actueel. Deze keer draait het niet om esoterische theorieën en abstractie – en ook niet om de persoonlijke geloofsovertuiging als leidend principe zoals dat in het werk van sommige jongere kunstenaars een rol speelt - maar heeft het onderwerp een bij uitstek politiek karakter gekregen.

De tentoonstelling Reflectie met werken uit de ABN AMRO collectie is geenszins bedoeld als een reactie op deze recente ontwikkelingen en richt zich in díe zin niet op de actualiteit of op een politiek-maatschappelijke discussie. Het thema van de tentoonstelling draait eerder om de blijvend actuele vraag naar identiteit en betekenis en om mogelijke, individuele antwoorden op die vraag.

Een van de werken in de tentoonstelling is de tekening Deukkop, van Paul Klemann (Utrecht, 1960). De kleine potloodtekening laat een gezicht zien dat in zachte grijstonen is neergevleid in een ronde, diepe schotel. Het gezicht doemt als het ware uit de schotel op en daarmee wordt de schotel kop en de kop schotel, een antenne die signalen op kan vangen uit de buitenwereld, maar die ook de zachte en beschermende intimiteit van de binnenwereld belichaamt. De tekening van Klemann is, vanwege die dialoog, op te vatten als een metafoor voor het thema van de tentoonstelling.

Het idee voor het thema Reflectie is geboren uit het gegeven van de locatie waarin de tentoonstelling gepresenteerd wordt, het prachtig gerestaureerde Klooster Ter Apel dat in 1465 door de Kruisheren werd gebouwd. Het klooster biedt van oudsher ruimte voor reflectie. De werken uit de ABN AMRO collectie zijn bij elkaar gebracht in een thematisch verband dat echter niet als een knellend keurslijf moet functioneren, maar dat speelt met termen als meditatie, identiteit, vrijheid, natuur of geschiedenis. Het zoeken naar de aard van de dingen kan een verbindende factor zijn, zowel tussen de kunstwerken onderling, als tussen de kunst en de beschouwer.

"Louter het werpen van een blik kan ons niet verder helpen", beweerde Johann Wolfgang von Goethe al, "Elk kijken gaat over in een beschouwen, elk beschouwen in een nadenken, elk nadenken in een combineren, en zo kan men zeggen dat we bij iedere blik op de wereld al theoretiseren." Het geloof in de katalyserende kracht van kunst, het vermogen om tot beschouwen aan te zetten en grenzen te overschrijden is een belangrijke factor binnen de doelstellingen van de ABN AMRO Kunststichting die in 1976 werd opgericht door Jan Roelof van den Brink, lid van de Raad van Bestuur van de AMRO Bank.

Hoogtepunten uit de Nederlandse kunst van na de Tweede Wereldoorlog zijn in de ABN AMRO collectie ruim voorhanden en vooral de laatste jaren is er veel aandacht voor jong talent, ook van buitenlandse kunstenaars. Kunst kan betekenis genereren en een van de manieren waarop dat zichtbaar wordt gemaakt, is het thematisch presenteren van groepen werken uit de collectie die inmiddels, na ruim dertig jaar verzamelen, is uitgegroeid tot meer dan 16.000 kunstwerken. Voor het merendeel van de tijd worden dergelijke presentaties binnen de bank gemaakt, maar de laatste tijd treedt de Kunststichting steeds meer naar buiten met de collectie. Zo ook hier in Ter Apel, waar het thema Reflectie werken bijeenbrengt, zoals de boomstronken van Fortuyn O’Brien in de kruidentuin van het klooster, die het diepe zwart van de aarde, via de omwegen van de tentoonstelling, paren aan de maagdelijk witte kleur van de belofte die de bruidsjurken van Mirjam de Zeeuw behelzen. Er was eens, heet de ketting van reusachtig grote, blauwe kralen van Margriet Kemper. Theoretiseren à la Von Goethe, beelden die zich aaneenrijgen tot een krans van verhalen, dat is wat de ABN AMRO Kunststichting met Reflectie beoogt.

Service

Print deze pagina Stuur een e-mail Terug naar archief