Kruidentuin Actueel
12.05.2018 Smeerwortel
Een bijzonder mooie tuindag vandaag, die een bijzondere verrassing opleverde: Hessel kwam, herstellende van zijn nog maar onlangs opgelopen gebroken heup, even in de tuin kijken. Na een val van de fiets is zijn heup weer met pennen aan elkaar gezet. Inmiddels loopt hij alweer bijna als een kievit. Vroeger had men geen pennen maar wel de Smeerwortel (Symphytum officinale) tot zijn beschikking.
Uit de pen(!)wortel van deze plant werd namelijk een taaie slijmige, gomachtige stof gewonnen, waaraan het zijn Nederlandse naam dankt, dat als heelmiddel bij botbreuken werd gebruikt. Een kompres van het afkooksel van de (gedroogde) wortel zou ook een zeer goede wondhelende werking hebben.
Vele volksnamen De Botanische naam 'Symphytum' komt van het Grieks Symphyein, dat zoveel als samengroeien of vergroeien betekent. Dat er vroeger bijzonder veel geloof aan deze toepassing gehecht werd, blijkt wel uit de vele volksnamen die Smeerwortel heeft (gehad). In het Nederlands bijvoorbeeld, heet het ook wel Heelbeen, Heelwortel of Timmersmanswortel en in het Duits Beinheil, Beinwurz, Soldatenwurz, Wallwurtz en Beinwell. Deze laatste twee namen komen van het wellen ofwel smeden; gebroken botten werden als het ware weer aan elkaar gesmeed. Hildegard von Bingen noemde de Smeerwortel in haar boek Physica (1160) al Consolida wat aaneensmeden betekent. In het Engels wordt Smeerwortel ook wel Boneset, Bruisewort, Knit Back en Knit Bone genoemd en in het Frans wordt het ook wel Herbe aux charpentiers (timmerliedenkruid) genoemd. In Zuidoost Drenthe werd vooral de laxerende werking van dit kruid gewaardeerd, getuige de naam die zij aan Smeerwortel gaven: Schijtwortel.
Ruwe beharing De bladeren van de Smeerwortel zijn bezet met een zeer ruwe beharing en het behoort begrijpelijkerwijs tot de familie der ruwbladigen, de Boraginaceae, waartoe bijvoorbeeld ook het Komkommerkruid (Borago officinalis) behoort. Het groeit in Nederland het liefste op vochtige plaatsen langs dijken, in weilanden of in bermen.
Allantoïne Recent onderzoek heeft uitgewezen dat de bewondering van de oude Grieken voor de wondhelende werking van Smeerwortel niet ongegrond is; Smeerwortel bevat namelijk veel Allantoïne. Deze stof kan beschadigd weefsel aanzetten tot het vormen van nieuw weefsel en stimuleert de celdeling. Allantoïne wordt daarom ook veel in de cosmetische en farmaceutische industrie gebruikt.
Dodonaeus De mate van de wondhelende werking van Smeerwortel werd door Rembertus Dodonaeus echter wel heel erg overdreven getuige dit citaat uit zijn Cruyde boeck uit 1554:
"Die selve wortele ghestooten heylt ende gheneest alle versche wonden gelijck een plaester daer op gheleyt, ende es soo seer heylsaem dat zy met eenen huspot oft ander stucken van vleesch ghesoden, die stucken al tsamen aen een doet wassen."
Nico Rookmaker
» Bekijk de Kruidentuin op de 3D-plattegrond
» Alle blogbijdragen van dit jaar » Breng een bezoek aan het museum
Meer artikelen Kruidentuin ActueelRubriek Nico Rookmaker Coördinator Kruidentuinlieden
Boslaan 3-5, Ter Apel [NL] Tel. +31 [0]599 581370 info@kloosterterapel.nl privacy | cookies | links | contact | mobiel
Boslaan 3-5
Postbus 139
NL-9560 AC Ter Apel
Tel. +31 [0]599 581370
Fax. +31 [0]599 587140
www.kloosterterapel.nl
info@kloosterterapel.nl