Kruidentuin Actueel

» Voorpagina » Archief Terug naar archief

09.09.2017 Kalmoes

Regen, regen, regen en nog eens regen. Vandaag regende het bijna de hele dag. Dat verveelt gauw. Maar zoals een oud Gronings spreekwoord het treffend verwoordt: 't weert altied aargens op'. En inderdaad zijn er in de tuin een aantal planten die bijzonder in hun nopjes zijn met dit vele water. De Moerasandoorn (Stachys palustris) bijvoorbeeld en de Moerasspirea (Filipendula ulmaria). Ook de Kalmoes (Acorus calamus) is een plant die van natte voeten houdt.

Wortelstokken De Kalmoes vormt ca. 3 centimeter dikke horizontaal groeiende wortelstokken, ook wel rizomen genoemd. Het vermeerderd zich in Nederland alleen via zijn wortelstokken. Kalmoes bloeit wel met hele kleine groengele bloemetjes die dicht op elkaar een zogenaamde bloeikolf vormen, maar het groeiseizoen is in onze contreien voor de Kalmoes echter te kort om zaden te vormen.

Verspreiding Acorus komt van het Grieks en betekent zoveel als eetlustopwekkend, en calamus betekent riet of stengel. Oorspronkelijk komt deze plant uit Oost-Azië. Daar werd het al ver voor onze jaartelling gebruikt bij maagklachten. Lang werd de gedroogde wortel uit het verre oosten naar Europa geïmporteerd. Halverwege de 16e eeuw is de plant door Pietro Andrea Mattioli, de lijfarts van Keizer Ferdinand II van Oostenrijk, naar Innsbruck gehaald. Van daaruit heeft het zich snel verspreid over de rest van Europa.

Maagwortel Van oudsher wordt een thee van de geurige wortelstok toegepast bij maag- en darmklachten. Niet voor niks werd Kalmoes vroeger ook wel maagwortel genoemd. Het wordt verwerkt in allerlei maagbitters, likeuren en natuurlijk in de bekende Berenburg. Ook wordt het tijdens het brouwen toegevoegd aan bier om het een specifieke bittere smaak te geven.

Meer toepassingen Er zijn nog veel meer toepassingen van de Kalmoes bekend. Zo zou het een potentieverhogende werking hebben en na het kauwen van voldoende kalmoeswortel zou het een hallucinogene werking hebben.

Vanwege zijn bijzondere geur wordt kalmoesolie verwerkt in badolie en parfums. Vroeger werd het versnipperde blad van Kalmoes over vloeren van huizen en kerken gestrooid, waarna de aangename geur, die doet denken aan kaneel en mandarijn, vrijkwam als er overheen gelopen werd.

William Salmon heeft het in zijn English Herbal uit 1710 over een wel zeer bijzondere toepassing. Het sap van de kalmoeswortel kon volgens hem gebruikt worden "to prevail against the bitings of mad dogs and other venomous creatures."

Rembertus Dodonaeus houdt het bescheidener en schreef in 1554 in zijn Cruyde boeck dat de Kalmoes:

"Tot den ouden hoest ende die borste te ruymen
ende die taeye fluymen doen te rijpen dient
oock seer wel dese wortel met huenich,
syrope, oft suycker vermenght
ende dicwils in den mont ghenomen."

Nico Rookmaker

» Bekijk de Kruidentuin op de 3D-plattegrond

Meer artikelen Kruidentuin ActueelRubriek Nico Rookmaker
Coördinator Kruidentuinlieden

Service

Print deze pagina Stuur een e-mail Terug naar archief