Kloosters in Groningen

Introductie

Tussen de late 12e eeuw en het einde van de 16e eeuw kende het gebied dat de huidige provincie Groningen omvat 34 kloosters, gesticht door acht kloosterorden. De kloosters hadden meestal een agrarisch karakter en werden gebouwd aan zee, rivieren of op zogenaamde 'woeste grond'. De bewoners van de kloosters bouwden dijken en dammen en ontgonnen enorme hoeveelheden land.

HistorieDe huidige provincie Groningen maakte in de Middeleeuwen deel uit van de Friese landen, die reikten van het huidige Friesland tot en met het huidige Ost-Friesland (D). De meeste 'Groningse' kloosters hadden een moederklooster elders in de Friese landen. Ze werden bevolkt door leden van adellijke families die hen ook financieel steunden. Zowel mannen als vrouwen sloten zich bij de kloosters aan. Zij hielden zich vooral bezig met bidden en zingen en lieten het werken op het land over aan de conversen en lekenbroeders.

Conversen waren monniken die op latere leeftijd waren ingetreden en lekenbroeders waren kloosterlingen met een lagere status die qua religieuze plichten konden volstaan met enkele gebeden per dag. Zij hadden tijd voor de vele werkzaamheden in en rond het klooster. De kloosters op het platteland bezaten zogenaamde 'refugia': huizen in de stad waar de kloosterlingen naartoe konden vluchten als de situatie op het land te gespannen was ten gevolge van oorlogen, plunderingen, brandstichting enzovoort. De stad Groningen kende verschillende refugia. De bedelorden stichtten hun kloosters in en rond de steden. Zij hadden verder geen bezittingen en hielden zich onder meer bezig met de zorg voor armen en zieken.

Het grootste en belangrijkste klooster in de provincie was het cisterciënzerklooster van Aduard. Het St. Bernardusklooster was zeer omvangrijk en bezat vijftig gebouwen binnen de kloostermuren. Niet alleen hielden de vele monniken zich bezig met landontginning, bedijking, handel en het bakken van kloostermoppen; zij hadden ook een eigen vloot en hielden zich bezig met studie en onderzoek. Uit de zogenaamde 'Kring van Aduard' is tal van belangrijke geleerden voortgekomen. Van het klooster is niet meer over dan de ziekenzaal.

Op 23 juli 1594 werd in Groningen en de Ommelanden de zogenaamde Reductie doorgevoerd. Dat wil zeggen dat de provincie zich aansloot bij de Unie der Nederlandse Provinciën en akkoord ging met een reeks voorschriften en regels. Zo werd de gereformeerde kerk de staatskerk en was geen andere godsdienst toegestaan in het gebied. Hiermee was een definitief einde gekomen aan het kloosterleven van Groningen.

Service

Print deze pagina Stuur een e-mail