Exposities

» Lopende exposities » Agenda » Archief Terug naar archief

Handschrift, Postincunabelen en Oude Drukken uit de Kruisherencollectie

locatie Scriptorium 3D-plattegrond datum t/m 1 april 2012

In het Scriptorium van Klooster Ter Apel liggen vier bijzondere publicaties die in bruikleen ter beschikking zijn gesteld door Klooster Sint Aegten/Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven in Sint Agatha.

Handschrift

(boven op standaard rechts van de toegangsdeur)

Rembertus DodonaeusIn een middeleeuwse band met blindstempel, bevat dit werk, vermoedelijk geschreven in Brabant tussen 1475 en 1500, de Preken over het Hooglied van Bernardus van Clairvaux (Fontaine-lès-Dijon, 1090 - Clairvaux, 20 augustus 1153). Deze Franse abt, belangrijkste promotor van de hervormde kloosterorde van de cisterciënzers, creëerde als mysticus en als man van zijn tijd zijn meesterwerk in de commentaren op het Hooglied, waarin hij de basis legde voor de Marialyriek, waar de Middeleeuwen zo vervuld van zijn.
Maarten Luther noemde Bernardus ‘de Augustinus van de Middeleeuwen’. Paus Pius VIII gaf hem in 1830 de titel ‘Doctor van de Kerk’.

Het handschrift ligt open op de beginpagina met een rood-blauwe letter N, gevuld met een rood getekende slingerplant op bruine achtergrond en een blauw-rode uitwerking langs de marge en op de onderrand van het blad.
Bovenaan staat geschreven dat het handschrift eigendom is van het kruisherenconvent te Sint Agatha: ‘FF. Cruciferorum convent S. Agathae prope Cuijc’.

Postincunabelen

Postincunabelen zijn drukwerken uit de periode na het tijdvak van de incunabelen, dus na 31 december 1500. Als eindpunt van het tijdperk van de postincunabelen worden verschillende data gehanteerd. Gewoonlijk wordt 1520 aangehouden, maar soms vinden we ook ca. 1550 als grens. In de Nederlandse Koninklijke Bibliotheek te Den Haag hanteert men het jaar 1540 als grens.

(onder op standaard rechts van toegangsdeur)

Onder redactie van Erasmus (!) werd door Claude Chevallon te Parijs in 1531-1532 het Operum omnium (volledige werk) gepubliceerd van Augustinus van Hippo (Aurelius Augustinus Hipponensis, Tagaste, 13 november 354 - Hippo, 28 augustus 430). Voor alle middeleeuwse auteurs golden de werken van deze bisschop, theoloog, filosoof en kerkvader als de belangrijkste. En dan hebben wij het over 93 werken, honderden preken en brieven, onder welke De Civitate Dei (Over de stad van God) en zijn autobiografische Confessiones (Belijdenissen). Voorschriften die hij voor zijn leefgemeenschap naliet, werden en worden nog door veel leden van kloosterorden, bijvoorbeeld de kruisheren, als leefregel gebruikt.
Op het titelblad van dit boek is geschreven: ‘FF Cruciferorum Con. S. Agathae prope Kuyck ad Mosam’, eigendom van het kruisherenconvent te Sint Agatha bij Cuijk aan de Maas. Bijgaande, oudste afbeelding van Augustinus toont hem in voorname kledij, zittend in een ‘secretarium’ voor een lezenaar met een groot boek, terwijl hij het spreekgebaar maakt. Het is een fresco uit de tijd vóór 600 in de bibliotheek van Gregorius de Grote in het Lateraan te Rome. Het onderschrift luidt: ‘Veel vaders behandelen veel, maar hij alles, zijn verheven ideeën in de Romeinse taal luid verkondigend.’

(onder op standaard links van toegangsdeur)

Rosarium mysticum, uitgegeven circa 1535, is een curieus werkje van de kartuizermonnik Joannes Justus Lanspergius (Landsberg am Lech, ca. 1489 - Keulen, 10 augustus 1539), vooral bekend door zijn theologische verhandelingen over het H. Hart van Jezus. Rosarium mysticum (Een rozentuin vol geheimen) bevat gebeden die refereren aan belangrijke gebeurtenissen in het leven van Jezus Christus en Maria.
De vele, ingekleurde houtsneden in dit boekje zijn van de hand van kunstschilder, graficus en boekillustrator Anton Woensam (Worms, 1492/1500 - Keulen, 1541). Hij maakte naam met zijn impressies van de stad Keulen, zoals bijgaande illustratie van het kartuizerklooster waar Lanspergius sub-prior was tot aan zijn overlijden.

Oude Drukken

(boven op standaard links van toegangsdeur)

De Gheheelen Bibel, inhoudende het oude ende nieuwe Testament werd te Leuven uitgegeven in 1553.
Op het in 1545 begonnen Concilie van Trente werd besloten tot een nieuwe, definitieve versie van de Vulgaat, de officieel erkende Latijnse Bijbelvertaling. Deze verscheen in 1547 in Leuven bij de universiteitsdrukker Bartholomeus van Grave. Nicholaus van Winghe zorgde voor een Nederlandse vertaling, waarvoor hij ook gebruik maakte van de eerste in de Nederlandse taal gedrukte vertaling, de Delftse Bijbel uit 1477. De vertaling van Van Winghe verscheen in 1548 in Leuven, ook bij Bartholomeus van Grave. Vijf jaar later verscheen deze nieuwe vertaling door de dominicaan Jan van der Haghen, bij Anthoni Marie Bergaigne, eveneens te Leuven. De nieuwe vertaler zet uiteen dat de vertaling van Van Winghe teveel woorden en uitdrukkingen bevatte die buiten Leuven niet bekend waren.
De Gheheelen Bibel ligt open bij het begin van het Boek Job.

Service

Print deze pagina Stuur een e-mail Terug naar archief