Handschrift, incunabel en oude drukken
uit de Kruisherencollectie
locatieScriptorium 3D-plattegrond
datumtot 30 oktober 2011
In het Scriptorium van Klooster Ter Apel liggen vier bijzondere boeken die in bruikleen ter beschikking werden gesteld door Klooster Sint Aegten/Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven in Sint Agatha.
Op de standaard rechts van de toegangsdeur ligt bovenop een oude druk van
Rembertus Dodonaeus
Cruijdeboeck,
in den welcken die gheheele historie […] van den cruyden […]
Dertiende editie van het befaamde kruidboek van Rembert Dodoens (1517-1585), in 1644 gedrukt door Jan vander Loe in Antwerpen. De eerste editie verscheen in 1554.
Medicus Dodoens was de eerste die met een botanische indeling begon. Voorheen waren de kruidboeken alfabetisch gerangschikt, maar Dodoens probeerde de planten in verschillende klassen in te delen. Hij plaatste de gelijkgebouwde planten bij elkaar en waar dit niet toereikend was, schiep hij andere categorieën. Hij beschreef van elke plant de verschillende soorten, de groei- en bloeiwijze en de onderdelen zoals de stand, de vorm, de bladeren en de bloemen; hij vermeldde de groeiplaats, de bloeitijd, de tijd van vruchtzetting en de geneeskrachtige waarde. Voorts voegde hij de Nederlandse, Duitse, Boheemse, Franse, Engelse, Italiaanse, Spaanse, Arabische, Latijnse en Griekse benaming toe, evenals de volksnamen. Hij voerde ook een deels nieuwe terminologie in, waaronder: radix (wortel), caulis (stengel), folium (blad), flos (bloem). Van sommige planten vermeldde hij ook de'hindernisse' (het gevaar of de giftigheid) en het 'ondersceet' (onderscheid). In zijn tijd was deze indeling revolutionair en geniaal.
Onderop deze standaard ligt eveneens een zogenaamde oude druk.
Adrien Schoonebeek
Courte & solide histoire
de la fondation des ordres religieux,
avec les figures de leurs habits
In dit boek (Amsterdam 1688) zijn afbeeldingen te vinden van de wijze waarop de leden van de verschillende religieuze orden waren gekleed. Adrien Schoonebeek wilde daarmee ervoor zorgen dat religieuzen in de schilder- en prentkunst voortaan correct zouden worden afgebeeld. Achterin het boek is de verklaring opgenomen voor de markeringen op de afbeeldingen die de verschillende kleuren weergeven. Van deze uitgave verscheen ook een Nederlandstalige uitgave onder de titel Nette afbeeldingen der eyge dragten van alle geestelyke orders. Er werd ook een gelijkaardige uitgave gepubliceerd voor de kleding van de vrouwelijke religieuzen: Nette afbeeldingen der eygene dragten van alle geestelijke vrouwen en nonnen-orders.
De habijten zullen overeenkomstig de gangbare dracht geweest zijn, maar wat de ‘solide histoire’ betreft valt nog wel het een en ander op te merken. In de tekst linksboven gaat het over ‘L’Ordre des Moines de Ste Croix du Païs bas’, terwijl linksonder de kanunnik (niet monnik!) omschreven wordt als ‘Monachus Crucigerorum in Belgio’.
Van Adrien Schoonebeek is overigens niet veel bekend. Hij was leerling van Romeyn de Hooghe en daarna zelf kunstdocent. Dat moet tsaar Peter de Grote opgevallen zijn, want hij nodigde Schoonebeek uit om in Rusland te komen werken.
Links van de toegangsdeur ligt op de standaard (boven) het handschrift
Necrologium en martyrologium
van de kruisheren van Den Bosch en Uden
Dit handschrift bevat een lijst van overleden kloosterlingen, een overzicht van biografische gegevens over martelaren in de Westerse christelijke kerk, geordend volgens de kerkelijke kalender en de constitutie (grondregels) van de Orde van het Heilig Kruis. Geschreven door verschillende personen, werd het handschrift in 1500 begonnen in het kruisherenklooster van ’s-Hertogenbosch en daarna tot in 1840 gebruikt in het klooster van de kruisheren in Uden.
Daaronder ziet u
Thomas a Kempis
Imitatio Christi
Thomas a Kempis (eigenlijk Thomas van Kempen of Thomas Hemerken, Kempen ca. 1380 - Zwolle 1462) leefde in de Middeleeuwen als augustijner kanunnik, kopiist, schrijver en mysticus. Hij is vooral bekend geworden door de publicatie van zijn Over de navolging van Christus (De Imitatione Christi), een verzamelnaam voor vier traktaten waarvan de oudste dateert 1424. Thomas a Kempis zet hierin uiteen hoe je een goed christen kunt worden.
Na de Bijbel was dit werk het meest verspreide boek van de Late Middeleeuwen. Inmiddels is Imitatio Christi een van de meest vertaalde, gedrukte en gelezen boeken ter wereld. Paus Johannes Paulus I stierf in 1978 terwijl hij Imitatio Christi las.
De tentoongestelde incunabel werd in 1485 door Johannes de Westfalia gedrukt in Leuven.
Over het auteurschap is lange tijd geredetwist. Er zijn namen van wel veertig mogelijke auteurs genoemd, onder wie Augustinus, Bernardus, Geert Grote, Russbroec, Gerard Zerbolt van Zutphen, en ook Johannis (Jean) Gerson, de kanselier van de Universiteit van Parijs. Diens naam is te vinden in het incipit (de beginregel) van deze uitgave. De Imitatio Christi is samengebonden met zes andere theologische teksten. Het heeft lang geduurd voordat Thomas a Kempis algemeen aanvaard is als de auteur.
Boslaan 3-5, Ter Apel [NL] Tel. +31 [0]599 581370 info@kloosterterapel.nl privacy | cookies | links | contact | mobiel
Boslaan 3-5
Postbus 139
NL-9560 AC Ter Apel
Tel. +31 [0]599 581370
Fax. +31 [0]599 587140
www.kloosterterapel.nl
info@kloosterterapel.nl