Exposities

» Lopende exposities » Agenda » Archief Terug naar archief

Handschrift, incunabel en oude drukken uit de Kruisherencollectie

locatieScriptorium 3D-plattegrond
datum10 maart t/m 12 september 2010

Vier bijzondere boeken liggen tot en met 12 september op twee standaards in het Scriptorium van Klooster Ter Apel. De werken werden in bruikleen ter beschikking gesteld door Klooster Sint Aegten/Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven in Sint Agatha.

Rechts boven ziet u handschrift Postillae super pentateuchum van Nicolaus de Lyra.
Links daarvan incunabel Biblia / cum postillis Nicolai de Lyra.

Minderbroeder Nicolaus de Lyra (ca. 1270-1349) behoorde tot de meest invloedrijke schriftverklaarders van de Middeleeuwen. Het handschrift bevat de commentaren op het Oude Testament. Het woord Postilla is afgeleid van post illa verba [= na die woorden]; het commentaar volgde op de tekst van de Schrift zelf.
Het commentaar van Nicolaus de Lyra gold als zeer helder en was het meest gelezen Bijbelcommentaar van de Late Middeleeuwen. Hij plaatste, in tegenstelling tot zijn voorgangers, de letterlijke tekstverklaring van de Bijbel weer op de voorgrond. Mede hierdoor heeft hij grote invloed uitgeoefend op de latere exegese, ook bijvoorbeeld op Luther.
Bij de kruisheren was het Bijbelcommentaar van Nicolaus de Lyra eveneens geliefd.
Tussen 1350 en 1450 zijn er zeker 700 volledige of onvolledige handschriften van het werk vervaardigd. Daaronder verschillende handschriften die tot stand gekomen zijn in kruisherenkloosters. Blijkens een notitie op de 36ste bladzijde van achteren is het getoonde handschrift geschreven door kruisheer Theodorus Schindel. Datering: 1437-1438.

Na uitvinding van de boekdrukkunst was het werk van Nicolaus de Lyra het eerste Bijbelcommentaar dat in druk verscheen. Tot 1600 hebben ruim 150 edities van zijn werk het licht gezien. De in het Scriptorium getoonde incunabel* uit 1497 (Nürnberg, Anton Koberger) bevat de tekst van de Bijbel met het commentaar van Nicolaus de Lyra.

Linksonder ligt een oude druk uit 1632 waarin Godefridus Lit, prior in Venlo, commentaar levert op de statuten van de kruisheren. Voor hem is het klip en klaar dat deze statuten de leden van de Orde van het Heilig Kruis de weg wijzen hoe zij de Regel van Augustinus moeten beleven.

Afbeeldingen der voornaamste historien, soo van het Oude als Nieuwe Testament is de titel van de oude druk (rechtsonder), rond 1700 uitgegeven door Nicolaus Visscher in Amsterdam. Nederland kende een rijke traditie van prentbijbels. Deze bevat illustraties van Gerard Lairesse en Philip Tideman naar prenten van Mattheus Merian. Bij de prenten staan teksten afgedrukt in de talen Latijn, Frans, Engels, Duits en Nederlands.

*Een incunabel of wiegendruk is een vóór januari 1501 in Europa gedrukt boek, blad papier of prent.

Service

Print deze pagina Stuur een e-mail Terug naar archief