Exposities

» Lopende exposities Vogel-Vrij Russische Iconen Klooster Ter Apel in Virtual Reality De Middeleeuwen van Helmantel Iconen van Theo Berends Het Evangelie Verbeeld Streekinformatie
in de Kloosterspieker » Agenda » Archief

locatie Voorportaal & Sacristie 3D-plattegrond permanente expositie

Deze losse prenten lijken op het eerste gezicht in tegenspraak met de uitleg van het tweede gebod: 'Gij zult geen gesneden beeld maken'. Maar voor catechisatie waren de liefst 300 prenten kennelijk van groot belang. Ze werden teruggevonden in het depot van de nu 400 jaar bestaande NH Kloostergemeente in Ter Apel.

Beeldenstorm Tussen augustus 1566 en 1648 woedde in de Nederlanden de beeldenstorm. Het tweede van de tien geboden werd door de calvinistische beeldenstormers letterlijk genomen. De bijbelverhalen, die in allerlei vormen en technieken rooms katholieke kerken sierden, werden in een vlaag van razernij verwoest. De hongersnood van 1566, waarbij de rijke katholieke kloosters weigerden calvinistische gezinnen voedsel te geven, en de harde vervolging van protestantse ketters waren mede debet aan deze voor West Europa ongekende vernietiging van kapitale kunstschatten. Dat tweede gebod bracht calvinisten in een groot deel van de Nederlanden ertoe om in kerken en kloosters fresco's met bijbelse voorstellingen wit te kalken. Gebrandschilderde glazen werden stuk geslagen. Ditzelfde lot wachtte ook de tientallen beelden die in elke kerk en klooster aanbeden werden. Die beeldenstorm ging in eerste instantie aan Westerwolde en Klooster Ter Apel voorbij.

Klooster Ter Apel Toen het klooster overging naar de Reformatie en de opstandige Staten Generaal [de Reductie van 1594] werden kerk en klooster van beelden en beeldmateriaal onttakeld. Maar in welke mate is tot op de dag van vandaag onduidelijk. Apostelbeelden en de Gekroonde Maria, die sinds 1501 de doksaalwand van de paterkerk sierden, verdwenen in ieder geval. Niet minder dan tientallen kleine beelden op de sedilia [priesterstoel in het kerkkoor]. De drie figuratieve reliëfs op dezelfde stoel bleven daarentegen grotendeels gespaard. Misericorden op de kloosterbanken - het kostelijke, figuratieve houtsnijwerk met hun uitbeelding van menselijke onhebbelijkheden - bleven eveneens intact. Gebrandschilderde ramen met voorstellingen uit Oude en Nieuwe Testament, die in de pandgang van het klooster waren aangebracht, werden vermoedelijk rond 1625 door plunderende huursoldaten vernietigd. Enkele teruggevonden glasfragmenten zijn bij de restauratie van 1931-'33 weer aangebracht.

Statenbijbel gebroeders Keur Ondanks de ideologische afkeer van bijbelse afbeeldingen - een instelling die de calvinisten gemeen hadden met het joods geloof - blijken de oorspronkelijke rooms katholieke prentenbijbels zowel voor de calvinistische staatskerk in de Nederlanden als ook voor de joodse gemeenschap in West Europa een bron van inspiratie te zijn voor eigen uitgaven van boeken waarin de bijbel wordt uitgelegd. De Statenbijbel van de gebroeders Keur is daar een fraai bewijs van. Volledigheidshalve: de prenten van het Oude Testament, geïllustreerd door de Amsterdamse tekenaar Bastiaen Stoopendael, en het Nieuwe Testament, verbeeld door N. Gommerse, sluiten nauw aan bij de iconografische leerboeken van Hans Holbein de Jongere [1497-1543] en Matthaeus Merian [1593-1650].

Print deze pagina Stuur een e-mail Terug naar overzicht